Dörtyol Doğuş Medya Yeni Doğuş Gazetesi

Merhabalar öncelikle uzun bir aradan sonra yine bir yazım ile karşınızdayım. Bilim ve teknolojinin bu denli gelişim gösterdiği dönemde size bilim haberciliğinden ve bilim gazeteciliğinin temel sorunlarından bahsetmek istiyorum.

Bilim iletişiminin toplumda bilim farkındalığını artırma, bilime karşı merak uyandırma ve bilime ilişkin bir bakış açısı oluşturmak gibi pek çok amacı vardır. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler ile bilgi ve becerilerin doğrudan topluma ulaştırma konusunda Kitle iletişim araçları bu görevi üstlenir. Bu da aslında Bilim Haberciliğinin oluşmasının temelini oluşturur. Yani kısaca bilim iletişimi, bilim insanlarının yaptığı çalışmaları kitle iletişim araçları aracılığıyla topluma aktarılmasıdır. Bilim Haberciliği ise bilimsel bilgiyi yayma sürecini de kapsayan tüm eylemleri ifade eden bir gazetecilik türüdür. Kamuya yaymak amacıyla üretilen bu ürünlere ise bilim haberi denir. Bilim haberi, bilim iletişiminin ‘haber kapsamı’ içindeki bir ürünüdür. Bilim haberleri, yeni bir araştırma sonucunu ortaya koyma amacı taşıyabileceği gibi çevreden kaynaklanan bir nedene de dayanabilmektedir. Bilim, fen bilimleri dışında sosyal ve beşeri bilimleri de içerse de bu bilim alanlarına ilişkin haberler, doğa bilimleri, tıp ve teknik odaklı haberlere göre daha az üretilmektedir. Bilim haberleri gündelik yaşama ilişkin pratik bilgiler sunar.  Bu haberler, halkın anlayabileceği bir dile indirgenmiş olması özelliğine bilimin temel felsefesine ters düşmektedir. Bilim insanları bilimsel bilginin uzun ayrıntılı ve kuramsal anlatımına önem verirken bunun medya pratik bilgiyi vererek bilimsel bilgiyi niteliksiz hale getirmektedir. Bilim insanları yaptıkları çalışmalarda nitelikli sonuçlar için yoğun bir çaba sarf ederken, medya bu bilgileri kolay tüketilebilen bilgiler haline getirir.

Bilim gazeteciliği, halkın doğayı çevreyi etrafında doğrudan veya dolaylı olarak kendini etkiyecek her türlü bilgiyi öğrenme ihtiyacını karşılayarak ve toplumun gelecek tasarımındaki kaygıyı en aza indirmesi yönüyle oldukça önemlidir. Türk medyasında bilim haberlerine çok yer verilmemektedir. Türkiye’de de diğer Avrupa ülkeleri gibi tıp-sağlık, teknoloji ve doğa haberleri gazetelerde daha ön plandadır. Gazetelerde, fizik, kimya, matematik, felsefe ve edebiyat alanında haberler yok denecek azdır.

Gazetelerde kendine sınırlı yer bulan bilim haberlerinin çoğunun sağlık haberleri olmasının nedeni ise medyanın daha pratik, gündelik bilgi verme kaygısıdır. Toplumun ilgisini çeken alanlara bu sebeple daha çok yer verilir.

Türkiye’de bilim haberciliğiyle ilgili bir sorun da bilim haberi niteliğini kaybettiren sıkıntılı kaynaklardır. “Bir araştırmaya göre” deyip detaylı bir kaynak gösterilmemesi Türkiye’deki bilim gazeteciliğinin eksik yönüne örnek verilebilir. Muhabirleri bir akademik çalışmayı inceleyip, konusunda ciddi anlamda bilgili bir uzman ile görüşmek yerine, sınırlı ve yetersiz bir kaynakla görüşme yapma yoluna giderler. Medyada bilginin hızlı tüketimi, medya içeriğinin üretim sürecine de yansımıştır. Bu nedenle muhabir daha kısa sürede daha özet bir bilgiyle bu süreci daha kısaltmayı tercih eder. Bu da daha muhabirin, niteliksiz ve basit haberler ortaya koymasına neden olur.